กาพย์เห่เรือเฉลิมพระเกียรติปีกาญจนาภิเษก

กองทัพเรือจัดกระบวนพยุหยาตราชลมารค

เนื่องในมหามงคลวโรกาสทรงครองราชย์สมบัติครบ ๕๐ ปี

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จพระราชดำเนินถวายผ้าพระกฐิน

ณ วัดอรุณราชวราราม

วันที่ ๗ พฤศจิกายน พุทธศักราช ๒๕๓๙

----------------------------------------

บทที่ ๑

ชมเรือกระบวน

ลอยลำสง่าแม้น มณีสวรรค์

หยาดโพยมณีเพียงหยัน ยั่วฟ้า

เหมราชผาดผายผัน โผนเผ่น นภาฤา

พายพะแพรวพายถ้า ถี่พร้อมผันผยอง

เรือเอยเรือที่นั่ง งามสะพรั่งเพียงหยาดสวรรค์

พิศองค์หงส์สุวรรณ เพียงผันผยองล่องลอยโพยม

บรรจงทรงผ้าไตร งามผ่องใสได้อวดโฉม

ศรัทธามาหลั่งโลม โน้มดวงจิตชิดชอบธรรม

นารายณ์ลงลอยล่อง งามผุดผ่องล่องลอยลำ

นาคราชผาดโผนนำ ภุชงค์ล้ำเผ่นโผนลอย

กระบี่ศรีสง่า งามท่วงท่าไม่ท้อถอย

เรือครุฑไม่หยุดคอย ยุดนาคคล้อยลอยเมฆินทร์

อสูรวายุภักษ์ ศักดิ์ศรีคู่อสูรปักษิน

พายยกเพียงนกบิน ผินสู่ฟ้าร่าเริงบน

เรือแซงแข่งเรือดั้ง พร้อมสะพรั่งเพราตา

เรือชัยไฉไลล้น ยลเรือกิ่งพริ้งเพราตา

ยักษ์ลิงกลิ้งกลอกกาย แลลวดลายล้วนเลขา

รูปสัตว์หยัดกายา พาโผนเผ่นเป็นทิวแถว

เรือน้อยลอยน้ำไหล ล้อมเรือใหญ่ไหววับแวว

พร่างพราวราวเพชรแพรว พายพลิ้วกวักพรักพร้อมพาย

งามริ้วทิวทางแถว ธงเพริศแพร้วแผ่วปลิวปลาย

งามเรือเหลือลวดลาย คล้ายเทพทิพย์หยิบลายผจง

อาภรณ์ผ้าแพรพรรณ สวยสีสันสวมทรวดทรง

พลพายพายเรือลง ทิวธงถ้วนล้วนเฉิดฉัน

เสนาะศัพท์ขับเพลงเห่ เสียงเสน่ห์น้ำสนั่น

เพลงทิพย์ไป่เทียมทัน กลั่นจากทรวงปวงนาวี

ศิลปกรรมล้ำเลิศเหลือ ลวดลายเรือล้วนโสภี

ท่อนไม้ไร้ชีวี มีชีวิตคิดเหมือนเป็น

นาวาสถาปัตย์ ช่างเชี่ยวชัดชาญเชิงเช่น

ยิ่งยลยิ่งเยือกเย็น เห็นสายศิลป์วิญญาณไทย

สมบูรณ์สมบัติชาติ ควรประกาศเกียรติเกริกไกร

ฝีมือลือเลิศใคร ไม่เทียบเทียมเยี่ยมนิยม

ควรสืบควรรักษา ควรคู่ค่าควรเมืองสม

ควรเชิดควรชื่นชม ควรภูมิใจไทยทั้งมวล

แม้นสิ้นจากถิ่นไทย ห่อนเห็นใครมาคู่ควร

แบบบทหมดกระบวน ล้วนเลิศแล้วแพรวพริ้งพราย

ขวัญเอยเป็นขวัญเนตร ศิลป์พิเศษยังสืบสาย

ลูกหลานวานอย่าวาย อย่าดูดายศรีแผ่นดิน

ฝากโลกให้รู้จัก ฝากศรีศักดิ์วิญญาณศิลป์

ฝากนามสยามินทร์ ฝากฝีมือชื่อไทยเอย

-------------------------------------------------

บทที่ ๒

บุญกฐิน

ผดุงธรรมเผด็จทุกข์ทั้ง แผ่นไผท

บังบาปเบิกบุญใบ บ่มสร้าง

หกรอบนักษัตรสมัย โสมนัส

เชิญเทพชุมชเยศอ้าง อรรถพร้องพรถวาย

เห่เอย เห่กฐิน บุญแผ่นดินถิ่นธรรมไทย

หอมบุญกรุ่นกลิ่นไกล จับหัวใจไม่จืดจาง

แต่งเอยแต่งผ้าไตร อรุณใสอุษาสาง

บรรจงลงระวาง เหนือแว่นฟ้าอ่าอำไพ

พิสุทธิ์พุทธศาสน์ พระประกาศมานานไกล

ถึงถิ่นแผ่นดินไทย ประจักษ์ในว่าสัจจริง

ทรงภพอุปภัมภก ทรงยอยกเป็นยอดยิ่ง

เผ่าไทยได้พักพิง จึงผุดผ่องผองภัยพาล

ร่มกาสาวพัสตร์ เฉกร่มฉัตรรุ่งเรืองฉาน

เป็นถิ่นแห่งศีลทาน ทุกหย่อมย่านจึงร่มเย็น

ดินแดนแห่งกาสาว์ คือสมญาโลกย่อมเห็น

ศีลธรรมที่บำเพ็ญ ช่วยดับเข็ญทุกคราวครัน

บัวบุญจึงเบ่งบาน อยู่กลางธารหทัยธรรม์

รอยยิ้มย่อมยืนยัน ถึงน้ำใจและไมตรี

บนไหว้พระไตรรัตน์ บำรุงศาสน์บำรุงศรี

วิหารลานเจดีย์ ล้วนรุ่งโรจน์โบสถ์ศาลา

พระแก้วอยู่เหนือเกล้า ทุกค่ำเช้าเฝ้าบูชา

สวดธรรมร่ำภาวนา ด้วยศรัทธาในศีลทาน

มาฆะ วิสาขะ อาสาฬหะ บูชากาล

ธูปเทียนเวียนทุกวาร ทุกถิ่นฐานทุกชั้นชน

พรรษาถือศีลสัตย์ ตั้งใจตัดอกุศล

สามเดือนเตือนใจตน ไม่หมองหม่นหมดเมามัว

หน้าเอย หน้ากฐิน ทุกท้องถิ่นบันเทิงทั่ว

เสียงเห่เสียงโห่รัว ทางรถเรือเหลือสำราญ

เห่เอย เห่กฐิน พระภูมินทร์หมายโพธิญาณ

ทรงสร้างทางศีลทาน ทรงเบิกบานดั่งบัวบุญ

บุญเอยบุญกฐิน ผ่องโสภินด้วยพุทธคุณ

พระธรรมล้ำอดุลย์ ช่วยค้ำจุนอบรมใจ

พระสงฆ์ทรงศีลา เป็นเนื้อนาทักษิไณย

คุณพระรัตนตรัย อำนวยชัยองค์ราชัน

หกรอบพระนักษัตร โสมนัสน้อมภิวันท์

ปวงบวงแต่ปางบรรพ์ เป็นฉัตรกั้นจักรีวงศ์

เทพไทถวายทิพย์ พรเลิศลิบลุประสงค์

เกษมสุขทุกพระองค์ ขอจงทรงพระเจริญเทอญ

---------------------------------------

บทที่ ๓

ชมเมือง

สยามเอยอุโฆษครื้น คุณขจร

สุขสถิตสถาพร ผ่านฟ้า

ไตรรงค์ลิ่วลมสลอน อวดโลก

ตราบเมื่อนี้เมื่อหน้า เมื่อโน้นนิรันดร์เกษม

สยามเอย สยามรัฐ งามร่มฉัตรทัดเทียมโพยม

กิตติศัพท์ขับประโคม โครมครืนครั่นลั่นหล้าคง

สุโขทัยไกลสุด ถึงอยุธยายง

ธนบุรีลอยฟ้าลง ทรงศักดิ์ฟื้นคืนคุณขจร

รัตนโกสินทร์ศิลป์ สืบระบิลอันบวร

แม่นแม้นแดนอมร ถอนจากฟ้ามาเมืองดิน

เจ้าเอย เจ้าพระยา ถั่งธารามาเรื่อยริน

ทวยไทยได้อาบกิน ลินลาลุ่มขุมกำลัง

งามเอย งามระยับ แวววาววับวัดเวียงวัง

ย่ำค่ำย่ำระฆัง วังเวงหวานซ่านซึ้งเสียง

เจดีย์ศรีสูงเหยียด เสียดยอดท้าฟ้ารายเรียง

ปรางค์ยอดทอดเงาเคียง เลี้ยงตาเมืองเรื้องเรืองรมย์

พืชพันธุ์ธัญญาผล เลี้ยงชีพชนลอุดม

นาสวนชวนชื่มชม ร่มรื่นไม้ไพรพฤกษ์มี

รอยยิ้มพิมพ์ใจสวย ชนรุ่มรวยด้วยไมตรี

เสน่ห์ประเพณี ศรีสง่ามาเนิ่นนาน

ถึงยุคทนทุกข์ยาก กายลำบากใจเบิกบาน

เศรษฐกิจเกือบพิการ ยังสู้งานไม่งกงัน

ศาสนาสถาพร ประชากรเกษมสันต์

ร่มธรรมฉ่ำชีวัน ฟั้นฝึกใจใฝ่ความดี

ราชันขวัญสยาม ปิ่นเพชรงามปักธานี

ร่มพระบารมี ศรีไผทฉัตรชัยชน

ไตรรงค์ธงชัยโชค ลอยอวดโลกโบกลมบน

ขวัญฟ้าขวัญตายล ล้นเลิศหลักศักดิ์ศรีสยาม

เมื่อนี้ตราบเมื่อหน้า คงคู่หล้ากล้าเกียรติงาม

ใครบุกรุกเขตคาม ตามหาญหักรักษ์แผ่นดิน

ฟ้าเอย ฟ้าสยาม งามกว่าฟ้าทุกธานินทร์

เพลงสยามทุกยามยิน วิญญาณปลื้มดื่มด่ำเอย

----------------------------------------------

บทที่ ๔

เรือพระที่นั่งนารายณ์ทรงสุบรรณ รัชกาลที่ ๙

นารายณ์เรืองฤทธิ์ล้ำ เลอหน หาวแฮ

ทรงสุบรรณบินบน โบกฟ้า

พ่างเพียงพระภูมิพล อดุลยเดช

ทรงเทิดทศธรรมหล้า แหล่งล้วนแรงเกษม

เรือเอย เรือที่นั่ง งามสะพรั่งอยู่พร้อมเพรียง

ลอยลำมารายเรียง แลสล้างกลางสายสินธุ์

นารายณ์ทรงสุบรรณ ช่างเฉิดฉันงามเฉิดฉิน

โผนเผ่นเช่นครุฑบิน ลินลาศคล้อยลอยหาวหน

รูปครุฑยุดนาคหิ้ว ปานจะลิ่วปลิวลมบน

พายกวักพรักพร้อมพล เพียงปีกกล้ากวักฟ้าไกล

งามเอย งามสง่า เหมือนหยาดฟ้ามายาใจ

กาญจนาภิเษกสมัย ทวยเทพไทถวายพระพร

พระเอย พระภูมินทร์ ร่มฟ้าดินทุกแดนดอน

เพราะธรรมแห่งภูธร ที่ทรงธารซึ่งถิ่นไทย

เป็น”พลังแห่งโลกหล้า” สมสมญาอันยิ่งใหญ่

เดือนปีที่เป็นไป คือปีทิพย์ไท้ท่านคุ้มครอง

ปีทิพย์คือปีธรรม ประพฤตินำสุขเนืองนอง

ปีธรรมคือปีทอง ไทยทั้งผองผาสุกสม

ห้าสิบปีที่ทรงราชย์ ประชาชาติประชันชม

สยามรัฐสวัสดิ์รมย์ ด้วยศูนย์รวมอันร่มเย็น

ยามใดที่ไทยเดือด ถึงหลั่งเลือดด้วยร้อนเข็ญ

ทรงดับให้กลับเย็น ที่แก่งแย่งกลับนิยม

ยามภัยพิบัติเบียน จำจนเจียนจวนจ่อมจน

ทรงเสกชีวิตซม ให้กลับฟื้นขึ้นยืนตน

ถิ่นโหยระหายหิว ที่เหือดแห้งทุกแห่งหน

ย่อมชื้นด้วยหยาดชล ที่ทรงชุบให้ฉ่ำทรวง

คือธารเมตตาธรรม อันลึกล้ำทะเลหลวง

เอิบอาบกำซาบปวง ทุกลมปราณด้วยปรานี

แผ่ผายข่ายการุณย์ เบิกบัวบุญพระบารมี

คุ้มครองป้องธาตรี ให้บานชื่นรื่นเริงชนม์

ทศธรรมล้ำสถิต ทศทิศไร้ทุกข์ทน

พระเดชอดุลย์ดล ทั้งสากลจึงเกริกไกร

นารายณ์ทรงสุบรรณ เผ่นผายพันผลาญพาลภัย

เฉกองค์พระทรงชัย ทรงครองไทยด้วยทรงธรรม์

แรงรักแห่งทวยราษฎร์ ประหนึ่งภาชน์สุพรรณพรรณ

เอ่ยวากย์ถวายวัณณ์ คือโกสุมอันโสภา

ศีลสัตย์คือสายสร้อย บรรจงร้อยเป็นมาลา

ถวายแทบพระบาทา บูชาคุณพระจอมคน

จงพระเสวยสวัสดิ์ พูนพิพัฒน์ผองศุภผล

พระหทัยไกลกังวล ทุกทิพาราตรีกาล

พระประสงค์ทุกสิ่งเสร็จ แม้สรรเพชญโพธิญาณ

ดำรงรัชย์ชัชวาล ดั่งเวียงสรรค์นิรันดร์เทอญฯ

--------------------------------------

บทที่ ๕

สรรเสริญพระบารมี

ยอกรเหนือเกศก้ม                กราบยุคล

แทบบาทองค์ภูมิพล            ผ่านฟ้า

กาญจนาภิเษกนุสนธิ์          เสวยราชย์

ฉลองครบห้าสิบ หล้า         แหล่งล้วนสรรเสริญ 

ยอกรขึ้นเหนือเกศ            กราบบทเรศองค์ภูมิพล

ครองราชย์สวัสดิมงคล      ห้าสิบปีศรีแผ่นดิน                                  

บันเทิงทั่วถิ่นไทย                ร้อยดวงใจทุกดวงจินต์

ร้อยถ้อยร้อยวาทิน              ร้อยความรักภักดีถวาย

พระเอยพระทรงภพ           พระคุณจบขจรขจาย

คือฟ้าตาวันฉาย                  และคืนผ่องด้วยเดือนเพ็ญ               

หัตถ์ทิพย์แห่งท่านไท้        กำจัดไข้กำจัดเข็ญ

ถอนทุกข์ขุกลำเค็ญ            เย็นทั่วหน้าห้าสิบฉนำ

แผ่นดินที่ทรงครอง              แผ่นดินทองแผ่นดินธรรม

คราวเข็ญเข้าครอบงำ           ทรงดับเข็ญทุกคราวครัน

 เหน็ดเหนื่อยนั้นหนักนัก     ทรงงานหนักอเนกอนันต์

วันพักเพียงสักวัน                 ก็แสนน้อยดูนานเกิน

วังทิพย์คือท้องทุ่ง                ม่านงามรุ้งคือเขาเขิน

ร้อนหนาวในราวเนิน           มาโลมไล้ต่างรสสุคนธ์

ย่างพระบาทที่ยาตรา           ยาวรอบหล้าฟ้าสากล

พระเสโทที่ถั่งท้น               ถ้าไหลรวมคงท่วมธาร

จอมเอยจอมทัพไทย          คือธงชัยแห่งทวยหาญ

ทรงธรรมนำวิญญาณ        เผด็จทุกข์แผ่นดินไทย

 

 บดบังอบายบาป                   ธารธรรมอาบบ่มบุญใบ

กาญจนาภิเษกสมัย               โสมนัสทั่วธรณี

ปลื้มเอยปลื้มเปรมสม          วันอุดมฤกษ์งามดี

วันสุขมงคลศรี                      วันประเสริฐพิสุทธิ์ใส

หัวใจไทยทั้งชาติ                  ไม่เคยขาดพระคุณไข

อุ่นเกล้าทั้งใกล้ไกล              อิ่มเอมใจสุขกำจาย

พระผินพระพักตร์ผัน          ที่ร้อนพลันละลายหาย

พระแย้มพระสรวลพราย     ทุกข์ทลายไม่เหลือไร

ยามเหนื่อยกับชีพนี้              พระบารมีเหมือนเกิดใหม่

ยามหมองไม่อำไพ              เหมือนแสงสว่างกระจ่างมน

พระเสด็จสดับทุกข์             ขุกเข็ญหายไปทุกหน

พระเหนื่อยหนักอนนต์       ทรงทุกข์ทนเพื่อทวยไทย

ข้าเจ้าเหล่านาวิน                  ข้าแผ่นดินสำนึกใน

ขอถวายพระพรชัย               แด่จอมไทยปิ่นธรณี

 เดชะพระไตรรัตน์               พระปรมัตถบารมี

เทวาทุกราศี                           อัญเชิญช่วยอวยชัยถวาย

ขอจงทรงพระเจริญ             พระชนม์เกินร้อยปีปลาย

อาพาธพินาศหาย                  ผองพาลพ่ายแพ้บุญใบ

จงพระเสวยสวัสดิ์               พูนพิพัฒน์ปราบมารภัย

ผ่องแผ้วพระหฤทัย             ทุกทิพาราตรีกาล

พระประสงค์ทุกสิ่งเสร็จ    แม้สรรเพชญพระโพธิญาณ

ดำรงรัชย์ชัชวาล                   ดั่งเวียงสวรรค์นิรันดร์เทอญ

นาวาเอก ทองย้อย แสงสินชัย

(ผู้ประพันธ์)